Bà Ngà, sau khi trải qua các triệu chứng đau bụng và nôn mửa ban đầu bị chẩn đoán nhầm là ngộ độc thực phẩm, đã đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM để khám sau khi điều trị không hiệu quả. Tại đây, các xét nghiệm cho thấy mức HbA1C (mức đường huyết trung bình trong 2-3 tháng) của bà cao, men tụy lipase máu tăng cao, và chỉ số nhiễm trùng lên đến 1.68 ng/ml, gấp 34 lần so với mức bình thường. Kết quả chụp CT cho thấy tụ dịch quanh tụy và viêm tụy cấp thể hoại tử ở mức độ rất nặng, 8/10.
BS.CKII Huỳnh Văn Trung từ Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa cho biết, nồng độ pH động mạch của bà Ngà giảm xuống còn 7.2 (trong khi mức bình thường là 7.35-7.45), cho thấy tình trạng dư thừa axit trong cơ thể. Bác sĩ Trung nhấn mạnh rằng bà Ngà bị viêm tụy cấp thể hoại tử nặng do không kiểm soát tốt đường huyết, dẫn đến rối loạn chuyển hóa, nhiễm trùng máu và nhiễm toan ceton.
Tình trạng đường huyết tăng cao kéo dài làm tăng tổng hợp triglyceride ở gan và giảm khả năng phân giải mỡ, dẫn đến tăng triglyceride máu. Khi đó, men tụy phân hủy triglyceride tạo ra các acid béo tự do, là chất độc trực tiếp với tế bào tụy, gây viêm và hoại tử mô tụy. Những người mắc bệnh tiểu đường lâu năm dễ bị tổn thương các mạch máu nhỏ nuôi tụy, làm tụy thiếu oxy. Điều này khiến các men tiêu hóa bị kích hoạt sớm ngay trong nhu mô tụy, gây viêm lan rộng, làm giảm tiết insulin, khiến đường huyết tăng cao, từ đó làm trầm trọng thêm các tổn thương ở tụy.
Tụy, nằm ở phía sau dạ dày, có chức năng tiết enzym tiêu hóa và hormone điều hòa đường huyết. Viêm tụy cấp xảy ra khi các enzym tiêu hóa bị kích hoạt sớm trong tuyến tụy, dẫn đến việc tụy tự “tiêu hóa” mô của chính mình, gây phù nề, viêm và hoại tử mô tụy. Vi khuẩn có thể xâm nhập vào vùng mô tụy hoại tử, gây nhiễm trùng, sốc nhiễm khuẩn và suy đa cơ quan, làm tăng nguy cơ tử vong.
Bác sĩ đã chỉ định bà Ngà lọc máu liên tục (CRRT) để loại bỏ độc chất và các chất trung gian gây viêm, đồng thời điều chỉnh rối loạn toan kiềm. Bên cạnh đó, bà còn được truyền dịch, điện giải, kháng sinh phổ rộng và kiểm soát đường huyết bằng insulin tĩnh mạch. Để giảm gánh nặng cho tụy, bà Ngà được dùng thuốc đặc hiệu để giảm tiết dịch tụy và nuôi ăn qua ống thông dạ dày.
Sau ba giờ lọc máu, các chỉ số sinh tồn của bà Ngà đã cải thiện, bà tỉnh táo hơn và thoát khỏi tình trạng nguy kịch. Ba ngày sau đó, bà được lọc máu lần hai để loại bỏ hoàn toàn các yếu tố nguy cơ. Sau hơn 10 ngày điều trị tích cực, bà Ngà đã hồi phục, có thể ăn uống bình thường, và các chỉ số viêm, đường huyết đã trở về mức bình thường.
Bác sĩ Trung cho biết, có nhiều nguyên nhân dẫn đến viêm tụy cấp, bao gồm uống rượu, hút thuốc lá, sỏi mật, rối loạn mỡ máu, nhiễm ký sinh trùng hoặc virus. Một số trường hợp viêm tụy xảy ra sau phẫu thuật các cơ quan quanh tụy hoặc ổ bụng. Nguy cơ mắc bệnh cũng tăng lên nếu trong gia đình có người bị viêm tụy. Việc không kiểm soát tốt bệnh tiểu đường, như trường hợp của bà Ngà, cũng là một yếu tố nguy cơ cao dẫn đến viêm tụy.
Các triệu chứng thường gặp của viêm tụy cấp bao gồm buồn nôn, nôn mửa, chướng bụng, và đau bụng dữ dội ở vùng thượng vị lan ra sau lưng hoặc ngực. Cơn đau thường xuất hiện sau khi ăn các món nhiều dầu mỡ hoặc uống rượu bia, kèm theo sốt, mệt mỏi và bụng chướng nhanh. Bác sĩ Trung khuyến cáo người bệnh tiểu đường không nên chỉ uống thuốc theo đơn cũ mà cần tái khám định kỳ và điều chỉnh thuốc dựa trên kết quả xét nghiệm đường huyết. Những người mắc sỏi mật, mỡ máu, từng bị chấn thương bụng hoặc phẫu thuật vùng bụng, viêm gan A, viêm gan B,… nên khám sức khỏe định kỳ và kiểm soát tốt bệnh để tránh biến chứng viêm tụy.
Để phòng ngừa viêm tụy, mỗi người nên tránh uống rượu bia, hạn chế các món chiên xào nhiều dầu mỡ, kiểm soát cân nặng và tập thể dục đều đặn. Nếu bị đau bụng kéo dài trên 24 giờ không giảm, người bệnh nên đến bệnh viện để được kiểm tra và điều trị kịp thời.
*Tên bệnh nhân đã được thay đổi.
Admin
Nguồn: VnExpress
