Việt Nam đang đối mặt với những thách thức lớn từ việc sử dụng thuốc lá, gây ra gánh nặng y tế và kinh tế đáng kể, đòi hỏi các biện pháp mạnh mẽ hơn để kiểm soát tình hình.
Mặc dù tỷ lệ hút thuốc ở nam giới trưởng thành đã giảm từ 47,4% năm 2010 xuống 41,1% năm 2021, nhưng mức giảm này vẫn còn chậm. Việt Nam hiện vẫn nằm trong nhóm 15 quốc gia có tỷ lệ nam giới hút thuốc cao nhất trên thế giới và đứng thứ ba trong khu vực ASEAN.
Một trong những nguyên nhân chính là do giá thuốc lá ở Việt Nam thuộc hàng thấp nhất khu vực, chủ yếu là do thuế tiêu thụ đặc biệt còn thấp. Năm 2022, thuế chỉ chiếm khoảng 36% giá bán lẻ, thấp hơn nhiều so với mức trung bình 59% của các quốc gia có thu nhập trung bình và các nước lân cận như Thái Lan, Philippines và Singapore. Giá thuốc lá phổ biến ở Việt Nam chỉ khoảng 0,9 USD/bao, gần như thấp nhất trong số 19 quốc gia thuộc khu vực Tây Thái Bình Dương. Một khảo sát năm 2023 cho thấy trên thị trường có tới 40 nhãn hiệu thuốc lá được bán lẻ với giá dưới 10.000 đồng/bao, thậm chí nhiều loại chỉ có giá 7.000 – 8.000 đồng. Giá thành rẻ khiến thuốc lá dễ dàng tiếp cận với những người có thu nhập thấp và đặc biệt là thanh thiếu niên.
Theo bà Đinh Thị Thu Thủy, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế, gánh nặng y tế và kinh tế do thuốc lá gây ra ở Việt Nam là vô cùng lớn. Mỗi năm, có hơn 100.000 người tử vong do hút thuốc chủ động hoặc thụ động. Chi phí y tế và các tổn thất kinh tế ước tính lên tới gần 108.000 tỷ đồng, tương đương 1,1% GDP của cả nước. Tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao còn làm giảm năng suất lao động, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển kinh tế, xã hội và làm gia tăng bất bình đẳng trong các nhóm yếu thế của xã hội.
Để giải quyết vấn đề này, dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) do Bộ Tài chính xây dựng và trình Quốc hội, đã đề xuất áp dụng thuế tuyệt đối đối với thuốc lá điếu, bắt đầu từ mức 2.000 đồng/bao vào năm 2027 và tăng lên 10.000 đồng/bao vào năm 2031. Đối với thuốc lá sợi và thuốc lào, mức thuế đề xuất là 20.000 đồng/100 gram vào năm 2027, tăng lên 100.000 đồng vào năm 2031. Xì gà cũng được đề xuất tăng thuế từ 20.000 đồng/điếu lên 100.000 đồng vào năm 2031. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng mức tăng này vẫn chưa đủ mạnh để đạt được các mục tiêu quốc gia về giảm tỷ lệ hút thuốc.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị rằng mức thuế khởi điểm nên là 5.000 đồng/bao và đạt 15.000 đồng/bao vào năm 2030. Đồng thời, thuế tỷ lệ nên ở mức 75% giá bán lẻ. Nếu các mức thuế này được áp dụng, tổng thuế sẽ chiếm khoảng 65% giá bán lẻ, giúp giảm tỷ lệ hút thuốc ở nam giới xuống còn 36% vào năm 2030, tiến gần hơn đến mục tiêu đã đề ra.
Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện của WHO tại Việt Nam, nhấn mạnh rằng việc tăng thuế thuốc lá là một biện pháp hiệu quả và ít tốn kém nhất để ngăn ngừa thanh thiếu niên hút thuốc, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm tỷ lệ tử vong và đồng thời tăng thu ngân sách để đầu tư vào các ưu tiên phát triển khác. Bà khẳng định: “Thuế càng cao, tác động tích cực đến sức khỏe cộng đồng cũng như ngân sách càng lớn, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững.”
Admin
Nguồn: VnExpress
