Trong phiên thảo luận về dự thảo Luật Quản lý nợ công (sửa đổi) ngày 3/11, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã nêu ra những thông tin quan trọng liên quan đến việc sử dụng và quản lý vốn vay ODA tại Việt Nam.
Bộ trưởng Thắng nhấn mạnh rằng các dự án sử dụng vốn vay ưu đãi (ODA) đã có những tác động tích cực đến tăng trưởng kinh tế của đất nước. Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra nhiều vướng mắc trong quá trình giải ngân nguồn vốn này. Theo ông, khó khăn lớn nhất là thời gian vay vốn thường kéo dài, từ khi bắt đầu đàm phán với đối tác, chuẩn bị hồ sơ cho đến khi ký kết hiệp định vay, có thể mất vài năm. Điều này dẫn đến tình trạng nhiều hiệp định vay vốn chỉ còn một nửa thời gian hiệu lực khi dự án bắt đầu được giải ngân.
Thậm chí, theo Bộ trưởng, có không ít dự án khi hết thời hạn hiệp định vẫn chưa giải ngân hết vốn, phải tiến hành đàm phán kéo dài. Đáng lo ngại hơn, nhiều nhà tài trợ không đồng ý gia hạn đàm phán, khiến dự án bị đình trệ, phải tìm kiếm nguồn vốn khác để tiếp tục triển khai.
Bộ trưởng Thắng cũng cho rằng công tác chuẩn bị và tính toán của các địa phương, cơ quan vay vốn đôi khi chưa đầy đủ và kỹ càng, dẫn đến các thủ tục phát sinh trong quá trình triển khai dự án, đặc biệt là về hiệu quả. Ông so sánh, các quốc gia vay nợ lớn có thể vay tới 150% hoặc thậm chí 200% GDP vì các khoản vay này mang lại hiệu quả cao, đặc biệt là về mặt tài chính. Do đó, ông nhấn mạnh Việt Nam cũng cần hướng tới việc vay ODA một cách hiệu quả tương tự.
Để giải quyết những vướng mắc này, việc sửa đổi Luật Quản lý nợ công lần này nhằm tích hợp và quản lý vốn vay tại một đầu mối, đồng thời sắp xếp lại tổ chức bộ máy ở Trung ương. Trước đây, quy trình vay vốn ODA thường phải thông qua ít nhất hai bộ là Tài chính và Kế hoạch & Đầu tư, gây mất nhiều thời gian.
Cùng với việc sửa đổi luật, Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ và sửa đổi Nghị định về vay vốn ODA để đảm bảo thời gian giải ngân cho các khoản vay. Theo đó, với các khoản vay thông thường, các thủ tục cần hoàn thành trong vòng 12 tháng để ký kết hiệp định vay vốn. Đối với các dự án phức tạp hơn, thời gian này là khoảng 14 tháng.
Dự luật sửa đổi cũng bổ sung quy định về phân cấp, phân quyền cho Thủ tướng và Bộ Tài chính trong việc quyết định và sử dụng ngân sách. Các bộ, UBND tỉnh và doanh nghiệp nhà nước có thể lập đề xuất khoản vay gửi Bộ Tài chính để đánh giá và trình Thủ tướng phê duyệt, làm cơ sở thực hiện thủ tục đầu tư chương trình, dự án.
Đáng chú ý, cơ quan chủ quản dự án chỉ cần chuẩn bị thông tin cơ bản về khoản vay như giá trị, nhà tài trợ, mục đích sử dụng vốn khi lập đề xuất vay vốn, thay vì các thủ tục phức tạp như lập báo cáo chủ trương đầu tư như trước đây. Việc rút gọn thủ tục này sẽ giúp giảm thời gian xét duyệt từ vài năm, vài tháng xuống còn khoảng một tháng, đồng thời giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong việc đề xuất khoản vay.
Về phương thức cho vay vốn ưu đãi, dự luật quy định ngân hàng thương mại thực hiện cho vay lại với đơn vị sự nghiệp công lập theo phương thức cơ quan cho vay không chịu rủi ro tín dụng. Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã góp ý rằng việc cho vay mà không chịu rủi ro tín dụng có thể dẫn đến thủ tục thẩm định thiếu chặt chẽ, gây ra nguy cơ rủi ro và cơ quan nhà nước phải gánh chịu hậu quả.
Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị làm rõ trách nhiệm của ngân hàng thương mại trong việc thẩm định phương án tài chính và trong trường hợp xảy ra rủi ro không trả được nợ vay.
Ngoài việc sửa đổi các quy định về quản lý vốn vay ưu đãi, dự luật còn bổ sung các quy định về quản lý nợ công chặt chẽ hơn. Theo báo cáo của Chính phủ, tổng nhu cầu vay năm 2026 là 969.796 tỷ đồng, tăng 19% so với kế hoạch năm 2025. Tuy nhiên, các chỉ tiêu nợ dự kiến đến cuối năm nay vẫn nằm trong giới hạn đã được Quốc hội quyết định.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh rằng nợ công là vấn đề liên quan đến niềm tin của người dân và nhà đầu tư nước ngoài. Ông cho rằng người dân lo ngại về việc nợ công tăng cao, nhưng các quốc gia lớn trên thế giới thường có mức nợ cao và việc vay nợ là cần thiết để phát triển.
Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu đầu tư nhiều dự án hạ tầng lớn như đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP HCM, việc cân đối các nguồn và huy động vốn vay là rất quan trọng. Chủ tịch Quốc hội kết luận rằng cần rà soát và tính toán tổng thể các khoản vay của Trung ương và địa phương để đảm bảo phát triển tốt.
Dự kiến, Quốc hội sẽ thảo luận tại hội trường về dự Luật Quản lý nợ công (sửa đổi) vào ngày 18/11 và biểu quyết thông qua vào ngày 11/12.
Admin
Nguồn: VnExpress
