Tuyến đường sắt Lào – Trung Quốc, chính thức đi vào hoạt động từ tháng 12/2021, không chỉ là một dấu mốc quan trọng đối với Lào mà còn tạo ra những thay đổi sâu rộng trong bức tranh thương mại khu vực Đông Nam Á.
Dự án đường sắt khổ tiêu chuẩn dài 414 km, kết nối Côn Minh (Trung Quốc) với thủ đô Viêng Chăn của Lào, được xây dựng trong khuôn khổ sáng kiến “Vành đai và Con đường” (BRI) của Trung Quốc, với tổng vốn đầu tư xấp xỉ 6 tỷ USD. Tuyến đường sắt này vượt qua nhiều địa hình phức tạp, bao gồm các đường hầm xuyên núi, cầu vượt sông và các trung tâm logistics hiện đại. Tuy nhiên, ý nghĩa của dự án không chỉ giới hạn ở cơ sở hạ tầng vật chất. Cửa khẩu Mạc Na (Mohan Port), một trong những đầu mối quan trọng, hiện đang tiếp nhận trung bình 18 chuyến tàu chở hàng quốc tế mỗi ngày, góp phần định vị Lào như một trung tâm logistics kết nối Trung Quốc và các nước ASEAN.
Tuyến đường sắt này đang từng bước tích hợp Lào vào mạng lưới giao thương rộng lớn hơn trong khu vực Đông Nam Á. Các kế hoạch mở rộng tuyến đường sắt sang Thái Lan và các quốc gia khác hứa hẹn sẽ thúc đẩy thương mại nội khối ASEAN và mở rộng tiềm năng kinh tế của Lào.
Trước khi có tuyến đường sắt, hàng hóa giữa Trung Quốc, Lào và các nước láng giềng ASEAN chủ yếu được vận chuyển bằng đường bộ và đường thủy, vốn là những phương thức chậm trễ và tốn kém hơn. Đến tháng 5/2025, tuyến đường sắt đã vận chuyển hơn 60 triệu tấn hàng hóa, trong đó có 13 triệu tấn hàng hóa thông qua vận chuyển xuyên biên giới. Danh mục hàng hóa cũng tăng đáng kể, từ khoảng 500 lên hơn 3.000 loại.
Theo Laotian Times và Global Times, chi phí vận chuyển các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Lào, như chuối và tinh bột sắn, đã giảm tới 40%, giúp nâng cao khả năng cạnh tranh của các sản phẩm này trên thị trường Trung Quốc. China Daily đưa tin rằng việc vận chuyển hàng hóa từ cảng cạn Thanaleng đến Trùng Khánh (Trung Quốc) hiện chỉ mất 9 ngày, thay vì 14 – 21 ngày nếu vận chuyển bằng đường biển, giúp tiết kiệm khoảng 20% chi phí.
Những cải thiện này giúp tăng cường khả năng cạnh tranh của chuỗi cung ứng trong khu vực và mở ra các cơ hội thương mại mới trên hành lang ASEAN – Trung Quốc.
Không chỉ thúc đẩy vận tải hàng hóa, tuyến đường sắt còn tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế toàn diện hơn. Trong năm 2024, xuất khẩu của Lào sang Trung Quốc đạt 4,56 tỷ USD, tăng 21,4% so với năm trước đó. Riêng xuất khẩu nông sản đã tăng 20% trong năm 2023. Ngành du lịch cũng phục hồi mạnh mẽ, với hơn 48,6 triệu lượt hành khách được ghi nhận tính đến đầu năm 2025.
Sự kết nối được cải thiện cũng góp phần củng cố môi trường đầu tư. Tính đến đầu năm 2025, 12 khu kinh tế đặc biệt (SEZ) tại Lào đã thu hút gần 5,7 tỷ USD vốn đầu tư. Mặc dù các yếu tố như cải cách chính sách, tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu và tâm lý nhà đầu tư đóng vai trò quan trọng, tuyến đường sắt vẫn là một động lực then chốt, giúp nâng cao vị thế của Lào như một điểm đến hấp dẫn cho sản xuất, logistics và thương mại.
Nhiều doanh nghiệp hiện đang có xu hướng tập trung các nhà cung ứng và hoạt động sản xuất gần tuyến đường sắt để tận dụng lợi thế về hạ tầng, cho thấy vai trò quan trọng của đầu tư giao thông trong việc thúc đẩy chuyển dịch kinh tế khu vực.
Tuyến đường sắt Lào – Trung Quốc đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường kết nối giữa ASEAN và Trung Quốc, không chỉ trong lĩnh vực vận tải hàng hóa mà còn trong thương mại điện tử xuyên biên giới và chuỗi cung ứng đa quốc gia. Việc mở rộng tuyến đường sắt về phía Nam, qua Thái Lan, Malaysia và tới Singapore, sẽ biến Lào trở thành một điểm trung chuyển chiến lược trong mạng lưới đường sắt xuyên Á (Pan-Asia Railway). Sự hội nhập sâu sắc hơn này không chỉ mở ra cơ hội cho nông sản và nguyên liệu thô mà còn cho các ngành chế biến, sản xuất và dịch vụ, góp phần đưa Lào vào chuỗi giá trị sản xuất – thương mại rộng lớn của ASEAN.
Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, đến năm 2030, khối lượng hàng hóa trung chuyển qua Lào có thể đạt 3,9 triệu tấn, tăng đáng kể so với mức 1,6 triệu tấn vào năm 2016. Để khai thác tối đa tiềm năng này, Lào và các đối tác cần tập trung vào việc phát triển cơ sở hạ tầng bổ trợ, chẳng hạn như mở rộng cảng cạn, nâng cấp nền tảng hải quan số để đẩy nhanh thủ tục thông quan, đầu tư vào logistics xanh đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững quốc tế và cải thiện hệ thống giao hàng chặng cuối để kết nối sản phẩm từ khu vực nông thôn ra thị trường toàn cầu.
Các nhà hoạch định chính sách cũng nên ưu tiên hài hòa hóa các quy định thương mại trong khu vực, đơn giản hóa thủ tục cấp phép biên giới, đồng thời thúc đẩy các mô hình hợp tác công – tư để huy động nguồn lực cho phát triển dài hạn.
Những lĩnh vực mới như chuỗi cung ứng xe điện (EV), nền tảng kỹ thuật số cho thương mại điện tử xuyên biên giới và bao bì bền vững sẽ đặc biệt hưởng lợi từ những phát triển này. Tuyến đường sắt có thể trở thành tuyến vận tải nhanh chóng và tiết kiệm chi phí cho các nhà sản xuất xe điện và linh kiện tại ASEAN, tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển pin, phụ tùng và sản phẩm hoàn chỉnh.
Trong khi đó, khối lượng thương mại ngày càng tăng sẽ thúc đẩy nhu cầu đối với các giải pháp bao bì thân thiện với môi trường, mở ra cơ hội cho các nhà cung ứng vật liệu nhẹ, bền vững và đạt chuẩn quốc tế. Những chuyển động mới này cho thấy tuyến đường sắt Lào – Trung Quốc đang vượt xa vai trò vận chuyển hàng hóa đơn thuần, trở thành động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế xanh và số hóa của cả khu vực Đông Nam Á.
Admin
Nguồn: VnExpress
