Mối quan hệ Nhật – Trung đang trải qua giai đoạn căng thẳng mới sau những phát ngôn liên quan đến vấn đề Đài Loan từ Thủ tướng Nhật Bản, bà Sanae Takaichi. Sự việc này diễn ra chỉ một thời gian ngắn sau cuộc gặp gỡ thân thiện giữa bà và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề hội nghị APEC tại Hàn Quốc cuối tháng trước.
Ngòi nổ bắt đầu từ ngày 7/11, khi bà Takaichi phát biểu trước Quốc hội Nhật Bản rằng một cuộc tấn công của Trung Quốc vào Đài Loan sẽ được coi là “tình huống đe dọa sự sống còn của quốc gia” đối với Nhật Bản. Vị trí địa lý của đảo Đài Loan, chỉ cách đảo Yonaguni của Nhật Bản khoảng 100 km, là một yếu tố quan trọng trong tuyên bố này, ngụ ý khả năng Tokyo sẽ kích hoạt phản ứng quân sự.
Bình luận này đã vấp phải sự phản ứng mạnh mẽ từ phía Trung Quốc, quốc gia luôn coi Đài Loan là một phần lãnh thổ không thể tách rời và sẵn sàng sử dụng mọi biện pháp để thống nhất. Lãnh đạo Trung Quốc từng tuyên bố không loại trừ khả năng sử dụng vũ lực, mặc dù chủ trương chung vẫn là thống nhất hòa bình thông qua đối thoại.
Trước đây, các nhà lãnh đạo Nhật Bản thường tránh đề cập đến vấn đề Đài Loan, đặc biệt là việc sử dụng phản ứng quân sự trong các tình huống khẩn cấp. Ngay cả Mỹ cũng duy trì chính sách “mơ hồ chiến lược” về vấn đề này.
Theo các chuyên gia, phát ngôn của bà Takaichi có thể được hiểu là Nhật Bản sẵn sàng hỗ trợ quân sự Đài Loan nếu hòn đảo bị tấn công. Nhà phân tích chính trị Wang Hung-jen tại Đài Loan nhận định, tuyên bố này gửi một thông điệp mạnh mẽ đến Trung Quốc, cho thấy Nhật Bản sẽ không còn đứng ngoài cuộc.
Phản ứng gay gắt từ Trung Quốc được thể hiện rõ qua động thái của Tổng lãnh sự Trung Quốc tại Osaka, ông Xue Jian. Dù bài đăng trên mạng xã hội của ông Xue, ám chỉ đến việc đe dọa tính mạng bà Takaichi, đã bị gỡ bỏ, nó vẫn gây ra một làn sóng phản đối mạnh mẽ từ Tokyo. Nhật Bản đã gửi công hàm phản đối, chỉ trích hành động của ông Xue là “vô cùng không phù hợp”, và đảng cầm quyền của bà Takaichi đã thông qua nghị quyết kêu gọi tuyên bố ông là “người không được chào đón” và trục xuất khỏi Nhật Bản.
Bắc Kinh kiên quyết bảo vệ quan điểm của mình, cáo buộc Nhật Bản “can thiệp thô bạo” vào công việc nội bộ của Trung Quốc, đồng thời cho rằng bài đăng của ông Xue chỉ đơn giản là phản hồi “những bình luận sai lầm và nguy hiểm” từ Thủ tướng Takaichi.
Ngày 12/11, Yuyuan Tantian, một cơ quan truyền thông Trung Quốc liên kết với đài truyền hình nhà nước CCTV, tuyên bố bà Takaichi “rất có thể sẽ phải trả giá” vì những bình luận của mình. Bộ Ngoại giao Trung Quốc tiếp tục kêu gọi Nhật Bản “rút lại những nhận xét vô căn cứ”, nếu không “hậu quả sẽ do phía Nhật Bản gánh chịu”.
Ngày 14/11, Trung Quốc triệu đại sứ Nhật Bản để phản đối “những bình luận sai lầm” từ Thủ tướng Takaichi. Đáp lại, Nhật Bản khẳng định lập trường của mình về Đài Loan “không thay đổi” và Tokyo sẽ tiếp tục thúc đẩy hòa bình và ổn định ở eo biển Đài Loan, đồng thời triệu đại sứ Trung Quốc để phản đối bình luận “vô cùng không phù hợp” của ông Xue.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc khuyến cáo công dân không nên đến Nhật Bản, làm dấy lên lo ngại về sự sụt giảm nghiêm trọng trong hoạt động kinh doanh của các công ty du lịch Nhật Bản.
Giải thích về tuyên bố của mình, Thủ tướng Takaichi cho biết đó chỉ là “giả định” và bà sẽ tránh đưa ra những phát ngôn tương tự trước quốc hội.
Sự việc này cho thấy những thách thức mà bà Takaichi phải đối mặt trong việc duy trì mối quan hệ ổn định với Trung Quốc. Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Nhật Bản, và bà Takaichi lên nắm quyền trong bối cảnh đất nước đang đối mặt với nhiều vấn đề kinh tế. Bà cũng được biết đến với quan điểm bảo thủ, cứng rắn, thúc đẩy tăng cường năng lực quốc phòng của Nhật Bản và chỉ trích sự hiện diện quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc trong khu vực.
Ngay cả trước khi nhậm chức, bà Takaichi đã thể hiện lập trường rõ ràng về Đài Loan. Bà từng đến thăm hòn đảo này và kêu gọi hợp tác để giải quyết “các thách thức về phòng thủ”, điều đã bị Bắc Kinh lên án. Tại APEC, bà cũng gặp đại diện của Đài Loan, một động thái khác khiến Trung Quốc không hài lòng.
Giáo sư Yee Kuang Heng tại Đại học Tokyo cho rằng, những bình luận của Thủ tướng Takaichi có thể là một cách để bà thể hiện một lập trường cứng rắn hơn, nhưng bà cần cẩn trọng hơn và “cân bằng tinh tế để đối phương phải luôn đoán định” thay vì quá thẳng thắn.
Admin
Nguồn: VnExpress
