Chị Minh Thu, 38 tuổi ở Hải Phòng, đang trong quá trình ly hôn thì được bố mẹ dự định cho nhà đất để có chỗ ở ổn định sau khi chia tay. Chị Thu băn khoăn không biết tài sản bố mẹ cho riêng như vậy có phải chia đôi với chồng khi ly hôn không. Nếu không phải chia, liệu sau này chị qua đời đột ngột mà chưa kịp lập di chúc, chồng cũ có được hưởng phần nào không? Hay là nên để bố mẹ chị chuyển quyền sở hữu cho cháu gái (tức con của chị) để đảm bảo hơn?
Chị Thu, làm nghề bán hoa quả, thú nhận ít khi phải tìm hiểu các vấn đề pháp lý. Đây là lần đầu tiên chị có nhu cầu tìm hiểu luật. Chị tìm kiếm thông tin trên mạng nhưng lại gặp phải hàng loạt văn bản pháp luật với những thuật ngữ phức tạp khiến chị rất khó khăn để hiểu rõ.
Chị Thu chia sẻ mong muốn luật pháp được viết dễ hiểu hơn, và nếu có nhiều lần sửa đổi, bổ sung thì nên có một văn bản tổng hợp duy nhất. Chị thường xuyên gặp phải tình huống đọc xong một quy định thì mới biết nó đã được sửa đổi, lại phải mất công tìm quy định mới để đối chiếu, gây ra nhiều bất tiện.
Chị Thu là một trong số hơn 3.400 độc giả đã tham gia khảo sát “Cấu trúc hoàn thiện hệ thống pháp luật” do VnExpress phối hợp với Bộ Tư pháp thực hiện trong tháng 10 vừa qua.
Kết quả khảo sát cho thấy phần lớn người tham gia thuộc nhóm tuổi từ 31-45 (58,18%), tiếp theo là nhóm 46-60 tuổi (27,5%). Đây là những độ tuổi đang trực tiếp làm việc, kinh doanh và thường xuyên phải giải quyết các thủ tục hành chính, do đó họ cảm nhận rõ rệt nhu cầu cải thiện hệ thống pháp luật.
Về nghề nghiệp, 40,57% là người lao động, 26,22% là công chức, viên chức và 24,45% là người kinh doanh tự do. Điều này cho thấy sự đa dạng trong góc nhìn từ các nhóm đối tượng chịu tác động trực tiếp bởi các chính sách pháp luật.
Sự tham gia rộng rãi của nhiều thành phần trong xã hội cho thấy nhu cầu tìm hiểu pháp luật đang trở thành mối quan tâm chung, không còn là vấn đề riêng của giới chuyên môn. Đây là một tín hiệu tích cực, tạo tiền đề quan trọng để việc hoàn thiện pháp luật trong thời gian tới nhận được sự đồng thuận và ủng hộ rộng rãi từ người dân.
Khảo sát cũng cho thấy gần 86% số người tham gia (2.947 người) cho biết đã từng phải tìm hiểu văn bản pháp luật trong 5 năm gần đây. Điều này chứng tỏ nhu cầu tiếp cận pháp luật ngày càng trở nên phổ biến và gắn liền với cuộc sống hàng ngày, thể hiện ý thức tự bảo vệ quyền lợi của người dân thông qua việc tìm hiểu các quy định pháp luật.
Các lĩnh vực pháp luật được người dân quan tâm tìm kiếm nhiều nhất bao gồm: đất đai (61,21%), thủ tục hành chính (54,22%), hôn nhân – thừa kế – tài sản (51,71%), doanh nghiệp – kinh doanh (45,4%) và hành chính (39,12%). Đây đều là những lĩnh vực có ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi và các hoạt động thường xuyên của người dân và doanh nghiệp.
Mạng xã hội là nguồn thông tin pháp luật được tìm đến nhiều nhất (64,27%), tiếp theo là báo chí (46,49%) và tư vấn từ cán bộ, luật sư (34,92%). Việc mạng xã hội đứng đầu cho thấy pháp luật đang ngày càng trở nên phổ biến, được tiếp cận một cách nhanh chóng và rộng rãi như các thông tin khác trong đời sống.
Về chất lượng văn bản pháp luật, mặc dù vẫn còn nhiều ý kiến đóng góp, phần lớn người tham gia khảo sát đều ghi nhận những điểm phù hợp của pháp luật hiện hành với thực tiễn. Gần 49% đánh giá pháp luật “phù hợp” và “khá phù hợp”, cho thấy nhiều quy định đã bắt kịp với những thay đổi của xã hội, đặc biệt trong các lĩnh vực đời sống, kinh doanh và thủ tục hành chính.
Mặc dù chủ động tìm hiểu, nhiều người dân vẫn cảm thấy việc tiếp cận pháp luật chưa thực sự thuận tiện. Chỉ có 20,9% đánh giá là “rất thuận tiện”, trong khi 31,83% cho rằng “không thuận tiện” và 44,15% cảm thấy “thuận tiện” ở mức vừa phải.
Về chất lượng văn bản, những hạn chế phổ biến được người dân chỉ ra là quy định chưa rõ ràng, còn chồng chéo, mâu thuẫn, chưa sát với thực tế và chưa dự liệu đủ các tình huống phát sinh. Điều này cho thấy nhu cầu cải cách pháp luật là một yêu cầu tổng thể, từ cách viết, cấu trúc văn bản cho đến tính nhất quán với thực tiễn thi hành.
Từ hơn 200 ý kiến đóng góp tự do, có thể thấy người dân kỳ vọng vào một hệ thống pháp luật hiện đại, dễ tiếp cận và phản ánh đúng đời sống. Yêu cầu được nhấn mạnh nhiều nhất là tính thống nhất, đồng bộ, tránh chồng chéo và mâu thuẫn giữa các văn bản.
Nhiều người dân cho rằng việc phải đối chiếu quá nhiều nghị định, thông tư gây khó khăn ngay cả cho cán bộ. Do đó, họ mong muốn mỗi lĩnh vực chỉ nên có một văn bản hợp nhất, kèm theo sơ đồ hiệu lực, định nghĩa rõ ràng và hạn chế việc dẫn chiếu vòng vo.
Bên cạnh đó, người dân cũng mong muốn pháp luật phải hợp lý và phù hợp với thực tiễn. Nhiều ý kiến phản ánh quy định còn xa rời đời sống hoặc khó áp dụng, đặc biệt trong các lĩnh vực như đất đai, cư trú, thuế và giao thông. Tình trạng “trên mạng một kiểu, đến cơ quan một kiểu” gây mất thời gian, do đó người dân mong muốn luật phải đi kèm với hướng dẫn cụ thể, tình huống mẫu, ví dụ thực tế và người thực thi phải nắm vững luật một cách thống nhất.
Về tính công khai, minh bạch, phần lớn ý kiến đều yêu cầu có một cổng tra cứu chính thức, miễn phí, liên thông dữ liệu và cập nhật kịp thời. Nhiều người đề xuất đưa toàn bộ văn bản pháp luật vào ứng dụng VNeID, tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) để tóm tắt, trả lời câu hỏi và giúp người dân hiểu nhanh, hiểu đúng.
Tính khả thi của pháp luật cũng được nhiều người đề cập. Họ cho rằng luật chỉ thực sự tốt khi người thực thi hiểu đúng và làm đúng. Người dân mong muốn hạn chế tình trạng “diễn giải tùy ý”, gây khó dễ hoặc đùn đẩy trách nhiệm. Nhiều ý kiến nhấn mạnh cần phải xử lý nghiêm các hành vi vi phạm của cán bộ, tránh tình trạng “luật có cũng như không”.
Ngoài ra, tính ổn định của pháp luật cũng được quan tâm. Việc văn bản thay đổi quá nhanh khiến cả người dân lẫn doanh nghiệp không kịp thích ứng, phải tốn chi phí để cập nhật. Do đó, người dân mong muốn mỗi lần sửa đổi luật cần được công bố rõ ràng và có thời gian tuyên truyền trước khi áp dụng.
Cuối cùng, nhiều ý kiến bày tỏ mong muốn chính sách pháp luật cần đầy đủ, nhân văn và dễ hiểu, với câu chữ đơn nghĩa, ngắn gọn. Cần phổ cập kiến thức pháp luật từ trường học, bảo vệ người yếu thế, nâng cao tính răn đe nhưng vẫn hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.
Tựu chung lại, tất cả đều hướng đến một hệ thống pháp luật gần gũi với người dân, rõ ràng, minh bạch và thực sự phục vụ cuộc sống.
Admin
Nguồn: VnExpress
